Hiperkeratoza: przyczyny, objawy i leczenie

Hiperkeratoza występuje wtedy, gdy dochodzi do patologicznego zgrubienia warstwy rogowej skóry. W wyniku tego procesu powstają twarde, żółtawe i niekiedy bolesne ogniska, które mogą łuszczyć się i pękać. Najczęściej pojawiają się na stopach, ale zmiany mogą obejmować także dłonie, łokcie czy owłosioną skórę głowy. Zrogowaciała powierzchnia nie tylko wywołuje dyskomfort, lecz także zwiększa ryzyko infekcji w przypadku nieprawidłowej pielęgnacji. Jest to reakcja obronna przed uciskiem lub tarciem – jednak nadmierne zgrubienie zamiast chronić, staje się problemem zdrowotnym.

Hiperkeratoza – przyczyny 

Do najczęstszych przyczyn hiperkeratozy należą czynniki mechaniczne: długotrwały nacisk i tarcie, wynikające z noszenia źle dopasowanego obuwia, deformacji stóp czy nadwagi. Szczególnie problematyczne jest noszenie wysokich obcasów, co sprzyja powstawaniu zrogowaceń. Wpływ mają także uwarunkowania genetyczne i choroby skóry m.in. łuszczycę, łojotokowe zapalenie skóry czy atopowe zapalenie skóry. Również choroby przewlekłe, jak cukrzyca czy reumatoidalne zapalenie stawów, sprzyjają występowaniu tego zaburzenia. W efekcie skóra martwy naskórek gromadzi się, prowadząc do modzeli, odcisków czy bolesnych pęknięć.

Nadmierne rogowacenie

Nadmierne rogowacenie skóry oznacza, że mechanizmy  ochronne skóry wymykają się spod kontroli. Zamiast elastycznej warstwy ochronnej powstają twarde, nieestetyczne i nierzadko bolesne miejsca. Rogowaceniu ulegają szczególnie pięty, podeszwy, łokcie czy palce stóp. Szczególnie dokuczliwą dolegliwością są pękające pięty, które utrudniają chodzenie. Nacisk i tarcie prowadzą też do powstania bolesnych nagniotków czy grudek, które dodatkowo nasilają dolegliwości bólowe.

Rogowacenie skóry: odcisk, modzel i nagniotek

Rogowacenie odnosi się do procesu, w którym warstwa rogowa skóry zaczyna nadmiernie narastać. W normalnych warunkach jest to mechanizm ochronny – komórki naskórka namnażają się, by bronić się przed uciskiem. Jednak przy zaburzeniach, takich jak hiperkeratoza, rogowacenie staje się nadmierne i prowadzi do powstawania twardych, żółtawych zmian. W zależności od lokalizacji i stopnia nacisku, rogowacenie może przybierać różne formy:

Odcisk – twarde, wyraźnie ograniczone ognisko ze zwartym jądrem, które boli przy ucisku.

Modzel – płaskie, rozległe zgrubienie, najczęściej na podeszwach, które nie zawsze boli, ale utrudnia chodzenie.

Nagniotek – posiada centralny czop rogowy i wywołuje ostry ból, szczególnie na grzbietach palców.
 

Różnicowanie tych zmian jest kluczowe dla leczenia hiperkeratozy, które zależy od rodzaju i lokalizacji zrogowaceń.

Nadmierne rogowacenie naskórka

Nadmierne rogowacenie naskórka w przebiegu hiperkeratozy prowadzi do tworzenia twardych, nieelastycznych ognisk występujących zwłaszcza na skórze stóp, powodując pęknięcia i ryzyko wystąpienia brodawek wirusowych. Pielęgnacja domowa jest bardzo ważna: stosowanie preparatów nawilżających z mocznikiem, sięganie po emolienty (np. Dexeryl krem emolient*  do leczenia objawów związanych z suchą i atopową skórą,) oraz delikatne usuwanie zmian przy użyciu pumeksu. Ważne, aby unikać agresywnych metod, które mogą nasilać problem.

*To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.

Producent: Pierre Fabre Medicament Francja

Dystrybutor: Pierre Fabre Dermo-Cosmetique Polska Sp. z o.o

Leczenie hiperkeratozy

Profesjonalne leczenie hiperkeratozy powinno obejmować zarówno zabiegi w gabinecie, jak i codzienną pielęgnację. Pedicure podologiczny pozwala bezpiecznie usunąć zrogowaciały naskórek, a dodatkowo specjalista może zastosować odciążenia, wkładki ortopedyczne czy specjalistyczne opatrunki. W pielęgnacji domowej warto powtarzać regularnie stosowanie kremów o działaniu keratolitycznym oraz emolientów. Dzięki temu ryzyko nawrotów jest mniejsze a dyskomfort złagodzony.

Przewlekły przebieg hiperkeratozy

Niektóre osoby zmagają się z tym problemem latami – wtedy mówi się o przewlekłym przebiegu choroby. Z czasem skóra gromadzi coraz więcej martwego naskórka, co powoduje powstawanie modzeli, odcisków i bolesnych pęknięć. Szczególnie narażeni są ci, którzy mają źle dobrane obuwie. W takich przypadkach konieczne są regularne wizyty u specjalisty.

Choroby skóry a hiperkeratoza

Hiperkeratoza bardzo często współistnieje z innymi chorobami skóry. Łuszczyca, atopowe i łojotokowe zapalenie skóry sprawiają, że hiperkeratoza objawia się nadmiernym rogowaceniem naskórka znacznie szybciej i trudniej ją kontrolować. Niekiedy jednocześnie występują też brodawki czy łamliwość paznokci. Skuteczna terapia wymaga – współpracy dermatologa i podologa.

Diagnostyka

Diagnostyka hiperkeratozy obejmuje przede wszystkim ocenę grubości warstwy rogowej skóry, lokalizacji i rodzaju zgrubienia, a także obecności modzeli, odcisków czy zmian w obrębie paznokcia. Specjalista – podolog lub dermatolog – przeprowadza wywiad, pytając o styl życia, noszenie obuwia i ewentualne choroby skóry, np. łuszczycę czy łojotokowe zapalenie skóry.

W razie wątpliwości wykonuje się diagnostykę różnicową, aby odróżnić hiperkeratozę od innych zmian, takich jak brodawki czy nagniotki. Dzięki temu można właściwe prowadzić leczenie hiperkeratozy i zapobiec nawrotom.

Profilaktyka

Skuteczna profilaktyka opiera się na codziennych nawykach. Kluczowe jest noszenie dobranego obuwia, które zmniejsza ucisk i chroni przed powstawaniem nowych zrogowaceń. Niezwykle istotne jest też stosowanie ochronnych kremów, unikanie czynników drażniących i regularne nawilżanie skóry przy użyciu emolientów. Pielęgnacja domowa powinna obejmować również ostrożne usuwanie martwego naskórka i systematyczne kontrole u podologa. Dzięki temu można uniknąć nawrotów i zachować zdrową, elastyczną skórę.

Hiperkeratoza to nie tylko problem estetyczny, ale także medyczny. Może powodować ból, utrudniać chodzenie i zwiększać ryzyko powikłań. Odpowiednie leczenie hiperkeratozy, regularne stosowanie emolientów takich jak Dexeryl, a także profesjonalna opieka podologiczna i dermatologiczna, pozwalają skutecznie kontrolować ten przewlekły problem i zapobiegać jego nawrotom.