Co wywołuje atopowe zapalenie skóry? Przyczyny AZS

Symptomy AZS są różnorodne i zmieniają się w zależności od wieku pacjenta. U niemowląt i małych dzieci najczęściej pojawia się silny świąd, zaczerwienienia, wysuszenie skóry i zmiany zapalne na policzkach, owłosionej skórze głowy, a także w zgięciach łokciowych i kolanowych. U starszych dzieci oraz osób dorosłych obserwuje się przewlekły stan zapalny skóry, nasilające się podrażnienia, zmiany skórne z obecnością strupów, pęknięć i zgrugiień. Intensywny świąd skóry dodatkowo sprzyja drapaniu i wtórnym nadkażeniom bakteryjnym.

Okresy zaostrzeń i remisji objawów są charakterystyczne dla przebiegu AZS.

Przyczyny AZS – co może wywołać chorobę?

Przyczyny AZS nie zostały w pełni znane. Wiadomo jednak, że atopowe zapalenie skóry ma etiologię wieloczynnikową. Do najczęstszych przyczyn atopowego zapalenia skórynależą zaburzenia ochrony naskórkowej, nadmierna aktywacja układu odpornościowego oraz nadwrażliwość na wybrane alergeny pokarmowe i wziewne. Istotną rolę odgrywają również czynniki drażniące i środowiskowe, które mogą wywoływać nasilenie objawów poprzez bezpośredni kontakt skóry z detergentami czy alergenami.

Najczęstsze czynniki ryzyka i czynniki nasilające objawy AZS to:

• uczulenie pokarmowe (np. białka mleka krowiego i białka jaja kurzego,
• uczulenie wziewne (roztocza kurzu domowego, pyłki roślin, sierść zwierząt),
• przewlekły stres i zaburzenia hormonalne,
• substancje drażniące, detergenty, chlorowana woda, sztuczne tkaniny i wełna,
• zmiany temperatury i wilgotności powietrza,
• zaburzenia immunologiczne charakteryzujące się nadprodukcją przeciwciał IgE.

Rola zaburzeń immunologicznych w atopowym zapaleniu skóry

Pacjenci chorujący na AZS często mają podwyższone poziomy całkowitego i swoistego IgE, co świadczy o nadmiernej aktywności układu odpornościowego. Diagnostyka obejmuje testy skórne punktowe, próby prowokacyjne oraz badania laboratoryjne oceniające poziomy IgE.

U dzieci z AZS istnieje zwiększone ryzyko rozwoju astmy alergicznej i alergicznego nieżytu nosa – proces ten określany jest mianem marszu atopowego. Dlatego wczesne rozpoznanie i leczenie atopowego zapalenia skóry jest ważnym elementem prewencji rozwoju kolejnych chorób alergicznych.
 

Bariera naskórkowa i jej znaczenie w AZS

W przypadku pacjentów z AZS szczególnie ważna jest prawidłowa odbudowa naturalnej warstwy ochronnej skóry. Na powierzchni skóry warstwę ochronną tworzą lipidy i białka, które odpowiadają za zatrzymywanie wody i ograniczanie przenikania czynników drażniących. Gdy dochodzi do ich uszkodzenia, AZS towarzyszą typowe problemy, takie jak suchość, pękanie i podatność na zakażenia.

Do przyczyn atopowego zapalenia skóry należą nie tylko zaburzenia immunologiczne, ale również mutacje genetyczne białek odpowiedzialnych za ciągłość struktury skóry. Dlatego AZS może pojawić się już we wczesnym dzieciństwie, a nieprawidłowości w funkcjonowaniu bariery naskórkowej utrzymują się przez całe życie.

W praktyce oznacza to, że u chorych na AZS konieczne jest codzienne stosowanie emolientów, które wspierają naturalne mechanizmy naprawcze skóry. Odpowiednia pielęgnacja skóry atopowej pozwala zmniejszyć liczbę zmian chorobowych, ograniczyć ich nasilenie i wydłużać okresy remisji. To właśnie zaburzenia bariery skórnej odgrywają najważniejszą rolę w patogenezie AZS, dlatego jej ochrona i regeneracja jest podstawą skutecznego leczenia.

Wpływ stresu na nasilenie AZS

Stres jest istotnym czynnikiem nasilającym objawy atopowego zapalenia skóry. Przewlekły stres może zaostrzyć świąd nocny, nasilać objawy choroby i prowadzić do pogorszenia jakości snu pacjenta. Mechanizmy te powiązane są z zaburzeniami hormonalnymi i osłabieniem struktury naskórka.

W leczeniu AZS ważna jest dbałość o dobrostan psychiczny i emocjonalny, z wykorzystaniem metod, takich jak higiena snu, techniki relaksacyjne, ćwiczenia oddechowe czy psychoterapia.

Dieta i alergie pokarmowe - jakie mleko dla dzieci z AZS wybrać?

Alergia pokarmowa odgrywa kluczową rolę w nasilaniu się objawów AZS, szczególnie u niemowląt i małych dzieci. Najczęstsze alergeny to białka mleka krowiego i białka jaja kurzego.

U dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym stosuje się hydrolizaty częściowe lub pełne oraz formuły aminokwasowe. Dieta eliminacyjna powinna być wdrażana wyłącznie pod kontrolą lekarza.

U niemowląt karmionych piersią zaleca się rozważenie eliminacji potencjalnych alergenów z diety matki, jeśli objawy nasilają się po spożyciu konkretnych pokarmów.

AZS u niemowląt i małych dzieci – przyczyny i pielęgnacja

Pierwsze objawy AZS u niemowlaka mogą pojawić się już między 3. a 6. miesiącem życia. Przyczyną są mutacje filagryny, zaburzenia bariery naskórkowej, alergia pokarmowa oraz nadwrażliwość na alergeny środowiskowe, takie jak pyłki czy roztocza.

Pielęgnacja skóry dziecka obejmuje krótkie kąpiele w letniej wodzie, unikanie chlorowanej wody, stosowanie emolientów bezpośrednio po kąpieli oraz unikanie drażniących tkanin, takich jak wełna czy sztuczne materiały. Celem pielęgnacji skóry atopowej jest wsparcie mechanizmów ochronnych naskórka i zmniejszenie suchości skóry.

Zespół atopowego zapalenia skóry i marsz atopowy

Zespół Atopowego Zapalenia Skóry (AZS) i marsz atopowy to dwa pojęcia związane z chorobami alergicznymi, ale dotyczą różnych aspektów. Zespół Atopowego Zapalenia Skóry (AZS) jest to stan, w którym trzy choroby: atopowe zapalenie skóry, astma alergiczna oraz alergiczny nieżyt nosa występują razem u jednej osoby. Marsz atopowy to dynamiczny proces, który pokazuje, jak alergie mogą się rozwijać i zmieniać w czasie. U osób z atopowym zapaleniem skóry rozwijają się kolejne choroby alergiczne, takie jak astma czy alergiczny nieżyt nosa.

Metody terapeutyczne i leczenie AZS

Podstawą leczenia miejscowego AZS są emolienty, glikokortykosteroidy oraz inhibitory kalcyneuryny. Spośród emolientów warto zwrócić uwagę na Dexeryl Krem Emolient*, który skutecznie nawilża i odbudowuje barierę ochronną skóry, łagodząc suchość i swędzenie typowe dla atopii. W ciężkich postaciach atopii stosuje się leczenie ogólne, takie jak fototerapia UVB, leki immunosupresyjne (np. cyklosporyna) oraz nowoczesne leki biologiczne, w tym dupilumab. Leczenie atopowego zapalenia skóry jest opracowywane indywidualnie, w zależności od nasilenia objawów i reakcji pacjenta.

*To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.

Producent: Pierre Fabre Medicament Francja

Dystrybutor: Pierre Fabre Dermo-Cosmetique Polska Sp. z o.o

Jak wyleczyć AZS w 3 miesiące – czy to możliwe?

Atopowe zapalenie skóry jest przewekłą chorobą skóry, dlatego całkowite wyleczenie w 3 miesiące nie jest możliwe. Możliwe jest jednak osiągnięcie remisji objawów, złagodzenie świądu i poprawa jakości życia pacjenta. Plan terapii w okresie 3 miesięcy może obejmować regularne stosowanie emolientów, unikanie czynników nasilających objawy, kontrolę dermatologiczną oraz wsparcie psychologiczne w celu redukcji stresu.

Polecane publikacje i książki o atopowym zapaleniu skóry

Osoby z AZS oraz ich opiekunowie mogą sięgnąć po literaturę medyczną i poradniki. Aktualne wytyczne Polskiego Towarzystwa Alergologicznego zawierają praktyczne zalecenia dotyczące leczenia i pielęgnacji skóry atopowej. Dostępne są również popularnonaukowe książki o atopowym zapaleniu skóry, które przybliżają pacjentom najnowsze metody terapii i pielęgnacji.

Podsumowując, atopowe zapalenie skóry jest długotrwałą, zapalną chorobą skóry, której symptomy mogą znacznie obniżać komfort życia. AZS u dzieci i dorosłych wiąże się z okresami zaostrzeń i remisji, a jego przyczyny mają wieloczynnikowe podłoże – od czynników genetycznych, przez zaburzenia immunologiczne, aż po działanie czynników środowiskowych, które mogą wywoływać pogorszenie stanu skóry. Skuteczne leczenie obejmuje pielęgnację skóry, unikanie czynników nasilających objawy, leczenie miejscowe i systemowe oraz wsparcie psychologiczne. Wczesna diagnostyka, prawidłowa pielęgnacja skóry i odpowiednio dobrane terapie pozwalają zmniejszyć nasilenie objawów choroby i znacząco poprawić jakość życia pacjentów, którzy cierpią na AZS.