Postępowanie z egzemą u dzieci

Egzema u niemowląt charakteryzuje się swędzeniem i zaczerwienieniem. Jak rozpoznać objawy i zadbać o skórę dziecka?

eczema-atopic-baby

Spis treści

Jakie są objawy egzemy u niemowląt?

Rozpoznawanie objawów zaostrzenia egzemy u niemowląt¹ ² ³

Egzema niemowlęca, czyli atopowe zapalenie skóry, objawia się okresami zaostrzeń stanu zapalnego i okresami remisji.

Podczas zaostrzeń typowe objawy obejmują:

  • Suchość skóry, powodująca dyskomfort u dziecka. 
  • Silne swędzenie (świąd), prowadzące do zaburzeń snu i tendencji niemowlęcia do uporczywego pocierania dotkniętych obszarów o pościel lub ubranie. 
  • Charakterystyczne zmiany wywołane egzemą: czerwone, szorstkie , zawierające pęcherzyki, które pękają i tworzą strupy.
md_dexeryl_website-baby-silhouette

Najczęstsze miejsca występowania zmian wywołanych egzemą u niemowląt¹ ² ³

Typowe miejsca występowania atopowego zapalenia skóry u niemowląt obejmują:

  • Twarz, w szczególności policzki, podbródek i czoło.
  • Skóra głowy 
  • Okolice zgięcia kolan i łokci.
  • Przedni fałd szyjny i okolice za uszami, często wykazujące pęknięcia skóry i sączenie.

Egzema u niemowląt zazwyczaj nie występuje na dłoniach, podeszwach stóp, nosie i okolicach pieluszkowych. Umiejscowienie zmian może być różna u różnych niemowląt, a wraz z wiekiem często zmienia lokalizację w kierunku okolic zgięć kończyn, takich jak wewnętrzna strona łokci i kolan. 
 

Przyczyny egzemy u niemowląt¹ ² ³

Pojawienie się atopowego zapalenia skóry u niemowlątwynika z jednoczesnego występowania czynników genetycznych, immunologicznych i środowiskowych.

Czynniki genetyczne

Egzema ma podłoże genetyczne. Badania wskazują, że jeśli jedno z rodziców cierpi na choroby atopowe, w tym egzemę, ryzyko wystąpienia tej choroby u dziecka jest większe o 50-70%. Kluczowe dla zachowania zdrowej skóry są geny odpowiedzialne za produkcję filagryny, białka niezbędnego do utrzymania integralności bariery ochronnej skóry

U niemowląt z egzemą niedobór tego białka i wynikająca z niego utrata naturalnego płaszcza hydrolipidowego może prowadzić do zwiększonej utraty wody przez skórę. To zaburzenie funkcji bariery ochronnej skórysprawia, że skóra jest sucha i bardziej wrażliwa na substancje alergizujące, wywołując reakcje zapalne.

Zaburzenia układu odpornościowego

Niemowlęta cierpiące na atopowe zapalenie skóry cechuje nadreaktywny układ odpornościowy. Charakteryzuje się on wytwarzaniem nadmiernej ilości przeciwciał IgE w odpowiedzi na powszechnie występujące alergeny środowiskowe.

Zewnętrzne czynniki wyzwalające 

Czynniki środowiskowe mają kluczowe znaczenie zarówno dla wystąpienia, jak i nasilenia atopowego zapalenia skóry u niemowląt. Powszechne w codziennym życiu czynniki drażniące, takie jak mydło, detergenty, substancje zapachowe i wełna, wraz z wahaniami temperatury, mogą nasilać objawy egzemy. Niektóre alergeny pokarmowe mogą wywoływać lub nasilać egzemę u niemowląt. Narażenie na zanieczyszczenie powietrza i dym tytoniowy również przyczynia się do ryzyka rozwoju egzemy. 

eczema-dermatitis-atopic-baby

Egzema a inne chorób skóry u niemowląt

Łojotokowe zapalenie skóry⁴ ⁵ 

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt jest często nazywane ciemieniuchą. Zwykle pojawia się w okolicach z licznymi gruczołami łojowymi, takimi jak skóra głowy i twarz, i przybiera postać łososiowo-różowych plam pokrytych grubymi, tłustymi łuskami o białym lub żółtym odcieniu. Chociaż łojotokowe zapalenie skóry może współwystępować z egzemą, zwykle nie ma powiązanych śladów drapania i zwykle nie zakłóca snu.

Łuszczyca⁴ ⁵ 

Zarówno egzema i łuszczyca u niemowląt są przewlekłymi, zapalnymi chorobami skóry, jednak łuszczyca charakteryzuje się twardymi czerwonymi zmianami pokrytymi srebrzystobiałymi łuskami. Łuszczyca występuje u niemowląt rzadko i początkowo występuje w okolicach pieluszkowych, przypominając odparzenie, ale zmiany są wyraźnie odgraniczone.
Typowe miejsca występowania łuszczycy obejmują okolice zgięć, łokci i kolan, a także kciuk u niemowląt, które ssą kciuk. 

Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia⁴ ⁵ 

U niemowląt, kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia często pojawia się na twarzy, zwłaszcza wokół ust, a także na dłoniach i w okolicach pieluszkowych. Jest często wywoływane przez cykle maceracji i suszenia skóry oraz narażenie na działanie czynników drażniących, takich jak ślina, mocz, kał, środki czyszczące i niektóre pokarmy.

Świerzb⁴ ⁵ 

Świerzb, wywoływany przez roztocza Sarcoptes scabiei, zazwyczaj objawy występują na dłoniach, podeszwach, twarzy i skórze głowy u niemowląt. 
W przeciwieństwie do egzemy, świerzb jest chorobą zakaźną, często rozprzestrzeniającą się na innych członków rodziny. Zmiany nie wykazują suchości obserwowanej w egzemie, a podczas badania mogą być widoczne korytarze podnaskórkowe (liniowe ślady) wykonane przez roztocza.

Liszajec⁴ ⁵ 

Liszajec, powszechna powierzchowna bakteryjna infekcja skóry u niemowląt, zwykle rozwija się na drobnych uszkodzeniach skóry, takich jak rany, podrażnienia lub istniejące zapalenie skóry. Charakteryzuje się zaczerwienieniem, obrzękiem i charakterystycznymi strupami w kolorze miodu. 

Kandydoza⁴ ⁵ 

Kandydoza, infekcja grzybicza wywoływana przez Candida slbicans, występuje w ciepłych, wilgotnych obszarach ciała niemowlęcia, w szczególności okolicach pieluszkowych i fałdach skórnych. Może powodować swędzenie, ale nie intensywny świąd powszechnie związany z egzemą. 

Pielęgnacja i leczenie egzemy u niemowląt² ³ ⁶ ⁷

Leczenie atopowego zapalenia skóry u niemowląt to przede wszystkim leczenie objawowe dzięki łagodzeniu objawów podczas zaostrzeń..

Nawilżanie

Nawilżanie jest podstawą pielęgnacji. Przywraca barierę ochronną skóry i zapobiega wysuszeniu, zmniejszając swędzenie, podrażnienia i częstotliwość zaostrzeń.
Nawilżaj skórę dziecka, nakładając emolient dwa razy dziennie na całe ciało, szczególnie w miesiącach zimowych, kiedy skóra jest bardziej podatna na wysuszenie. 

Kortykosteroidy do stosowania miejscowego 

Kortykosteroidy stosowane miejscowo skutecznie zmniejszają stan zapalny podczas zaostrzeń egzemy atopowej. Należy je stosować raz dziennie na dotknięte obszary.
Ich siłę działania określa lekarz w zależności od nasilenia objawów i lokalizacji zmian. Przestrzeganie zaleceń lekarza ma kluczowe znaczenie. 

Dodatkowe zabiegi

W niektórych wypadkach wymagane może być dalsze leczenie egzemy u niemowląt, np. antybiotykoterapia w przypadku nadkażenia bakteryjnego lub specjalistyczne terapie w przypadku poważniejszych stanów.

Zapobieganie zaostrzeniom egzemy u niemowląt² ³ ⁷ ⁸

Kluczowe znaczenie dla zapobiegania zaostrzeniom egzemy u dziecka ma wdrożenie rutyny pielęgnacyjnej.

Postępowanie terapeutyczne z egzemą u dzieci 

Aby ogarniczyć podrażnienia skóry, stosuj następujące środki: 

1. Odpowiednie produkty do kąpieli: stosuj niezawierające mydła preparaty myjące o neutralnym pH i odpowiednim poziomie lipidów. Zasadowe mydła mogą być zbyt silne dla delikatnej skóry niemowlęcia.

2. Umiarkowana temperatura wody: staraj się używać letniej wody, najlepiej o temperaturze od 27 do 30°C, aby chronić skórę dziecka.

3. Krótki czas trwania kąpieli: kąpiel powinna trwać krótko, około 5 minut, aby nie wysuszać skóry. Pomóc w zatrzymaniu wilgoci mogą olejki do kąpieli przeznaczone dla niemowląt.

4. Delikatne oczyszczanie: Skórę dziecka oczyszczaj delikatnie, aby usunąćbrud i zanieczyszczenia.

5. Delikatne osuszanie i aplikacja emolientu: Osuszaj skórę dziecka miękkim ręcznikiem i nakładaj emolient, gdy skóra jest jeszcze wilgotna, aby zatrzymać wilgoć.

6. Właściwe warunki w domu: staraj się utrzymywać w mieszkaniu optymalną wilgotność i stałą temperaturę około 18°C. Chroń dziecko przed dymem tytoniowym i znanymi alergenami, dbając o odpowiednią cyrkulację powietrza.

7. Unikanie kontaktu z czynnikami drażniącymi: wybieraj odzież bawełnianą i unikaj wełny i włókien syntetycznych. Dokładnie płucz ubrania i unikaj zapachowych płynów do płukania tkanin. 

Jak zapobiegać drapaniu 

Te metody mogą pomóc złagodzić swędzenie i zapobiec drapaniu się u niemowląt:

  • Stosowanie wody termalnej: spryskuj podrażnione miejsca wodą termalną, aby uzyskać efekt kojący, a następnie nakładaj preparat nawilżający.
  • Kojące działanie zimna: zimno może pomóc złagodzić swędzenie. Rozważ zastosowanie kompresu ze schłodzonej wody termalnej lub chłodzącego okładu żelowego w celu uzyskania doraźnej ulgi.
  • Zakładanie bawełnianych rękawiczek na noc: w przypadku niemowląt, które drapią się podczas snu, warto rozważyć używanie bawełnianych rękawiczek. Może to pomóc zapobiec przypadkowemu drapaniu i ograniczyć nasilanie się swędzenia.
  • Obcinanie paznokci na krótko: Utrzymywanie u dziecka krótkich i gładkich paznokci może zapobiec przypadkowemu zadrapaniu.
  • Przygotowywanie się na noc: stosuj emolient przed położeniem dziecka spać, aby zmniejszyć swędzenie. Łóżeczko niemowlęcia powinno być wyposażone w miękką bawełnianą pościel, a sypialnia powinna mieć temperaturę około 18°C i być dobrze wentylowana. 
eczema-baby-bath-protection-dexeryl

Często zadawane pytania

W większości wypadków atopowe zapalenie skóry ustępuje wraz z wiekiem. U niektórych osób objawy znacznie słabną przed okresem dojrzewania, podczas gdy u innych mogą się utrzymywać.

References:   

1. L’Assurance Maladie. Eczéma ou dermatite atopique : causes, symptômes et évolution. Ameli.fr. 2023 Sep. [Disponible sur :] https://www.ameli.fr/assure/sante/themes/eczema-atopique/reconnaitre-eczema-atopique 
2. Nemeth V, Evans J. Eczema. National Library of Medicine. Août 2022. [Disponible sur :] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538209/   
3. Lyons JJ, Milner JD, Stone KD. Atopic dermatitis in children: clinical features, pathophysiology, and treatment. Immunol Allergy Clin North Am. 2015 Feb;35(1):161-83.  
4. Barrett M, Luu M. Differential Diagnosis of Atopic Dermatitis. Immunol Allergy Clin North Am. 2017 Feb;37(1):11-34.  
5. Siegfried EC, Hebert AA. Diagnosis of Atopic Dermatitis: Mimics, Overlaps, and Complications. J Clin Med. 2015 May 6;4(5):884-917.   
6.L’Assurance Maladie. La consultation et le traitement en cas d'eczéma ou dermatite atopique. Ameli.fr. 2023 Sep. [Disponible sur :] https://www.ameli.fr/assure/sante/themes/eczema-atopique/consultation-traitement  
7. Wollenberg A and al. European guideline (EuroGuiDerm) on atopic eczema - part II: non-systemic treatments and treatment recommendations for special AE patient populations. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2022 Nov;36(11):1904-1926.  
8. L’Assurance Maladie. Dermatite atopique : que faire et quand consulter ? Ameli.fr. 2023 Sep. [Disponible sur :] https://www.ameli.fr/assure/sante/themes/eczema-atopique/que-faire-quand-consulter 

powrót do góry