Czy egzema jest zaraźliwa? Mity, prawdy i porady

Różne rodzaje egzemy

Poznaj prawdę o egzemie: przyczyny, objawy, leczenie i środki zapobiegawcze. Porady jak zrozumieć egzemę i skutecznie sobie z nią radzić.

Czym jest egzema?¹

Termin „egzema” odnosi się do grupy chorób zapalnych skóry cechujących się suchością skóry, swędzeniem i typowymi zmianami skórnymi (czerwone plamy, pęcherze, wysięk i strupy). 
W języku potocznym termin egzema najczęściej odnosi się do egzemy atopowej, najczęstszego rodzaju egzemy.

eczema-atopic-dermatitis-severe-neck

Atopowe zapalenie skóry¹ ²

Atopowe zapalenie skóry, czyli egzema atopowa, charakteryzuje się następującymi po sobie fazami zaostrzeń i remisji typowych objawów egzemy. Jest to przede wszystkim choroba wieku dziecięcego, która zwykle występuje w pierwszych miesiącach życia i objawy ustępują z wiekiem. Często występuje w rodzinach z atopią w wywiadzie i może być związana z innymi chorobami alergicznymi, takimi jak astma i alergiczny nieżyt nosa.

Inne rodzaje egzemy

Do innych rodzajów egzemy zaliczane są: 

  • Egzema kontaktowa, wywoływana przez czynnik drażniący lub alergen w bezpośrednim kontakcie ze skórą. 
  • Dyshidroza, charakteryzująca się pęcherzami i pęcherzykami, głównie na dłoniach. 
  • Egzema pieniążkowata, która objawia się okrągłymi zmianami w kształcie monet. 
  • Egzema żylakowa nóg, zazwyczaj związana z przewlekłą niewydolnością żylną.
     

Inne rodzaje egzemy

  • Egzema kontaktowa

    Egzema kontaktowa

  • Dyshidroza

    Dyshidroza

  • Egzema pieniążkowata

    Egzema pieniążkowata

  • Egzema żylakowa

    Egzema żylakowa

    Objawy egzemy¹

    Objawy egzemy obejmują: 

    • Suchość skóry. 
    • Swędzenie. 
    • Zmiany skórne, które są różne w zależności od rodzaju, stadium i lokalizacji egzemy, a także wieku pacjenta: opuchnięte i podrażnione czerwone plamy, pęcherze, wysięk, strupy, zgrubienia i zmiany koloru skóry (liszajowacenie), pęknięcia, owrzodzenie.

     

    Diagnostyka egzemy¹

    Diagnoza egzemy to badanie kliniczne; lekarz wykonuje wywiad medyczny pacjenta i bada całą skórę. 
    Testy płatkowe mogą potwierdzić diagnozę kontaktowego zapalenia skóry o podłożu alergicznym. Inne badania (pod kątem swoistych IgE, biopsje skóry, USG dopplerowskie nóg) są rzadko wykonywane.

    Czy egzema jest zaraźliwa? Mity a rzeczywistość¹ ²

    Czy egzema jest chorobą zakaźną

    Egzema jest powszechną chorobą skóry, wokół której narosło wiele błędnych przekonań, zwłaszcza dotyczących jej zaraźliwości. Weryfikacjamitów i faktów jest kluczowa: nie — egzema nie jest zaraźliwa. 
    Egzema nie jest chorobą zakaźną, lecz zapalną. Nie rozprzestrzenia się przez kontakt fizyczny ani przez przedmioty. Zrozumienie przyczyn egzemy ma kluczowe znaczenie dla wyjaśnienia błędnych przekonańzwiązanych z tym schorzeniem. 
    Występowanie egzemy może być jednak dziedziczne. W przypadkach atopowego zapalenia skóry rodzice mogą przekazać odpowiedzialne za chorobę mutacje genetyczne swoim dzieciom.
     

    Prawdziwe przyczyny egzemy

    Przyczyny egzemy są złożone.

    Przyczyny genetyczne i dziedziczne¹

    Ta choroba zapalna może byćuwarunkowana genetycznie w wyniku dziedziczenia. Szczególnieczęsta watopowym zapaleniu skóry jest mutacja w genie dla białka filagryny, niezbędnego dla zachowania integralności naskórka. Bez filagryny struktura skóry ulega zmianie; skóra słabo zatrzymuje wodę, staje się sucha i bardziej przepuszczalna dla czynników środowiskowych i drażniących oraz alergenów. Zaburzenia układu odpornościowego prowadzą do nadmiernej reakcji alergicznej na te substancje, powodującej objawy egzemy.

    Przyczyny genetyczne i dziedziczne¹

    Czynniki środowiskowe¹

    Wywoływać lub nasilać egzemę może wiele czynników środowiskowych: 
    - Alergeny wziewne (pyłki, roztocza, sierść zwierząt) i zanieczyszczenia. 
    - Warunki atmosferyczne (środowisko suche lub nadmiernie wilgotne). 
    - Niewłaściwe nawyki higieniczne (długie kąpiele byt lub zbyt wysoka temperatura wody, agresywnie działające produkty kosmetyczne). 
    - Substancje drażniące (środki chemiczne, mydła, perfumy, detergenty, tekstylia) 
    - Alergeny pokarmowe (orzeszki ziemne, skorupiaki, jaja).

    Czynniki środowiskowe¹

    Powikłania zmian o charakterze egzemy

    Chociaż egzema nie jest chorobą zakaźną , niektóre z infekcji w wynikupowikłań egzemy mogą być przenoszone bezpośrednio .

    Infekcje bakteryjne¹ ³

    Ze względu na uszkodzenie bariery skóry zmiany o charakterze egzemy sprzyjają bakteryjnym infekcjom skóry, takim jak liszajec, często wywoływany przez szczepy gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus) lub paciorkowca (Streptococcus). Zakażenia te mogą być zakażne .

    Infekcje wirusowe¹ ³

    Egzema może ułatwiać infekcje wirusowe, takie jak egzema opryszczkowa, potencjalnie ciężka choroba wywoływana przez wirusa opryszczki. Infekcje te mogą być zaraźliwe i wymagają leczenia w trybie pilnym.

    Infekcje grzybicze³

    Zmiany skórne mogą zwiększać podatność na infekcje grzybicze, takie jak dermatofity i kandydoza, które mogą być zaraźliwe poprzez kontakt lub za pośrednictwem zakażonych przedmiotów.

    Które choroby skóry przypominające egzemę są zaraźliwe?

    eczema-scabies-pimples-baby

    Świerzb³

    Świerzb, wywoływany przez roztocze Sarcoptes scabiei, może mieć objawy podobne do objawów egzemy, obejmujące intensywne swędzenie i wysypkę. Zmiany występują w charakterystycznych lokalizacjacha lekarz może rozpoznać świerzb poprzez widocznekorytarze podnaskórkowe Jest on bardzo zaraźliwy poprzez bezpośredni kontakt.

    Infekcje grzybicze³

    Wypryskiem i swędzeniem, które mogą być mylone z egzemą, czasami objawiają się kandydoza i dermatofity. Zazwyczaj znajdują się one w fałdach skóry (pachwiny, skóra między palcami u stóp) i powodują umiarkowane ryzyko zarażenia, głównie przez zanieczyszczone przedmioty.

    eczema-infection-fungal-toes

    Jakie są metody leczenia egzemy?

    Pielęgnacja miejscowa¹ ⁴

    Niezbędna dla zdrowia skóry w postępowaniu terapeutycznym w egzemie jest miejscowa pielęgnacja. Stosowanie emolientów kilka razy dziennie może nawilżyć skórę, złagodzić swędzenie i ograniczyć występowanie zaostrzeń. Przywracając właściwości bariery ochronnej skóry, emolienty pomagają ograniczyć przyleganie bakterii (takich jak gronkowce), które są źródłem infekcji skórnych.

    Leki miejscowe¹ ⁴

    Kortykosteroidy stosowane są do leczenia zaostrzeń egzemy. W niektórych wypadkach lekarz może przepisać inhibitory kalcyneuryny do stosowania miejscowego.

    Specjalistyczne zabiegi¹ ⁴

    W przypadku egzemy w ciężkiej postaci opornej na leczenie wskazane są fototerapia i leczenie ogólnoustrojowe.

    Leczenie zakaźnych powikłań egzemy³ ⁴

    W przypadku nadkażenia bakteryjnego lekarz zaleci miejscowe leczenie antyseptyczne. Doustne antybiotyki są zarezerwowane dla ciężkich i rozległych infekcji. 
    Egzema opryszczkowa jest poważnym powikłaniem, które wymaga pilnego leczenia przeciwwirusowego.

    Praktyczne porady dotyczące codziennej rutyny dlakontroli egzemy¹ ⁴

    Niezbędne dla profilaktyki wegzemie są codzienne rytuały. Przestrzegaj tych praktycznych wskazówek: 

    • Wyeliminuj środowiskowe czynniki wywołujące egzemę (roztocza w dywanach, sierść zwierząt). 
    • Bierz krótkie prysznice lub kąpiele w letniej wodzie i używaj łagodnych środków myjących. 
    • Osuszaj skórę poprzez delikatne poklepywanie bez wycierania. 
    • Co najmniej dwa razy dziennie stosuj emolient, aby utrzymać zdrowie skóry. 
    • Zimą, gdy pogoda jest zimna i sucha, zwiększ stosowanie emolientów. 
    • Noś odzież wykonaną z włókien naturalnych (bawełna, len). Unikaj noszenia wełny i tkanin syntetycznych. 
    • W domu utrzymuj komfortową wilgotność i chłodną temperaturę. 
    • Podczas korzystania z drażniących produktów zakładaj rękawiczki. 
    • W przypadku egzemy kontaktowej usuń wywołujący ją alergen lub zastosuj środek chroniący skórę.
       

    Wskazówki pomagające zapobiegać zaostrzeniom

    • Czynniki środowiskowe

      Czynniki środowiskowe

    • Nawilżanie skóry

      Nawilżanie skóry

    • Mokrą skórę osuszaj poprzez poklepywanie

      Mokrą skórę osuszaj poprzez poklepywanie

    • Odzież z tkanin naturalnych

      Odzież z tkanin naturalnych

    • Kontroluj temperaturę i wilgotność w domu

      Kontroluj temperaturę i wilgotność w domu

    • Podczas korzystania z drażniących produktów zakładaj rękawiczki

      Podczas korzystania z drażniących produktów zakładaj rękawiczki

      Zapobieganie ryzyku zakaźnych powikłań egzemy¹ ⁴

      Choć egzema sama w sobie nie jest zaraźliwa, sprawia, że skóra jest bardziej podatna na infekcje. Aby zapobiec tym powikłaniom, należy codziennie oczyszczać i nawilżać skórę oraz unikać drapania zmian. Krótko obcinaj paznokcie. Jeśli zauważysz oznaki infekcji (zaczerwienienie, obrzęk, ciepło, wysięk), skonsultuj się z lekarzem.

      References: 

      1. Nemeth V, Evans J. Eczema. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan. [Disponible sur :] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538209/ 
      2. Kolb L, Ferrer-Bruker SJ. Atopic Dermatitis. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan. [Disponible sur :] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448071/ 
      3. Siegfried EC, Hebert AA. Diagnosis of Atopic Dermatitis: Mimics, Overlaps, and Complications. J Clin Med. 2015 May 6;4(5):884-917. 
      4. Wollenberg A and al. Consensus-based European guidelines for treatment of atopic eczema (atopic dermatitis) in adults and children: part II. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2018 Jun;32(6):850-878. 

      Często zadawane pytania

      Atopowe zapalenie skóry nie jest zaraźliwe. Egzema, czyli atopowe zapalenie skóry, jest wynikiem dysfunkcji immunologicznej i uszkodzenia bariery ochronnej skóry. Istnieje też czynnik dziedziczny. Od 50% do 70% osób z atopowym zapaleniem ma krewnego, który również cierpi na tę chorobę. Ryzyko to wzrasta do 80%, gdy choroba występuje u obojga rodziców. Za wystąpienie atopowego zapalenia skóry mogą również być odpowiedzialne inne powszechne czynniki wyzwalające, takie jak stres, drażniące produkty i odzież oraz zmiany temperatury.