Różne rodzaje egzemy: Jak je rozpoznać?

Zapoznaj się z różnymi rodzajami egzemy, ich charakterystycznymi objawami i postępowaniem terapeutycznym w praktyce.

eczema-dermatitis-arms-dexeryl

Spis treści

Główne rodzaje egzemy: opis, objawy i diagnoza

eczema-dermatitis-atopic-baby-face

Egzema atopowa¹

Najczęstsza przewlekła choroba zapalna skóryatopowe zapalenie skóry, znane również jako egzema atopowa — zazwyczaj dotyka niemowlęta z atopią (egzema, astma, alergiczny nieżyt nosa) w wywiadzie rodzinnym. Jej objawy obejmują suchość skóry, swędzenie i zmiany chorobowe, takie jak czerwone plamy, pęcherze, sączenie i strupy. Egzema atopowa zazwyczaj ma przebieg cyklicznie występujących faz zaostrzeń z wystąpieniem lub nasileniem objawów oraz faz remisji.

Egzema kontaktowa²

Istnieją dwa rodzaje egzemy kontaktowej: w wyniku działania czynników drażniących i alergiczna. Występują one bezpośrednio naobszarach, gdzie skóra ma kontakt z substancją drażniącą lub alergenem (głównie ręce, szyja i twarz). 
Rozpoznanie kontaktowego zapalenia skóry wymaga konsultacji z lekarzem. Testy płatkowe stanowią złoty standard w identyfikacji konkretnych substancji powodujących egzemę kontaktową o podłożu alergicznym.

eczema-contact-neck-allergy-irritant
eczema-chronic-hands

Przewlekła egzema dłoni³

Przewlekła egzema dłoni powoduje suchość skóry, czerwone plamy, swędzenie, pieczenie, głębokie, czasem bolesne pęknięcia, a nawet krwawiące rany. Jest to rodzaj egzemy dorosłych zazwyczaj związanej z wykonywaną pracą.

Dyshidroza⁴ ⁵

Dyshidroza jest formą egzemy powodującej drobne pęcherzyki, pojawiającej się w zaostrzeniach. Cechuje ją występowanie pęcherzyków, możliwie wypełnionych płynem, na dłoniach i podeszwach stóp lub krawędziach palców rąk i nóg. Zwykle towarzyszy temu intensywne swędzenie, a nawet pieczenie.

eczema-dyshidrosis-itching-hands
eczema-nummular-sores-arrondia

Egzema pieniążkowata⁶

Egzema pieniążkowata to rodzaj przewlekłej egzemy charakteryzującej się zmianami w kształcie monet. Plamy te występują zazwyczaj na nogach, ramionach i dłoniach. Zmiany są dobrze odgraniczone, czasami sączące i pokryte strupami lub łuskami.

Łojotokowe zapalenie skóry⁷

Ten rodzaj przewlekłej egzemy dotyczy przede wszystkim obszarów skóry z dużą liczbą gruczołów łojowych, takich jak skóra głowy, twarz i klatka piersiowa. Objawami są czerwone plamy pokryte suchymi łuskami, które odpadają w postaci łupieżu. Łuski te mogą być również tłuste i żółtawe.

eczema-dermatitis-seborrhea-squames-face
varicose eczema-veinous-trouble

Egzema żylakowa⁸

Znana również jako zastoinowe zapalenie skóry, jest rodzajem przewlekłej egzemy spowodowanej zaburzeniami żylnymi. Objawy zwykle pojawiają się wokół kostek lub na przedniej części nóg: swędzenie, zaczerwienienie, zgrubienie i łuszczenie się skóry, sączenie i owrzodzenie. 
W razie wątpliwości, lekarz może zalecić wykonanie dopplerowskiego badania USG żył.

Jakie są przyczyny różnych rodzajów egzemy?

Najczęstsze przyczyny wszystkich egzem¹ ⁹

Przyczyny egzemy to wynik złożonej interakcja między wieloma czynnikami:

  • W skórze występują nieprawidłowości struktury, które uniemożliwiają jej zatrzymywanie wody, czyniąc ją przepuszczalną dla szkodliwych czynników zewnętrznych.
  • Czynniki środowiskowe (klimat itp.) wywołują objawy egzemy.

Powszechne przyczyny niektórych rodzajów egzemy (z wyjątkiem egzemy łojotokowejj)¹ ⁹

Niektórym rodzajom egzemy mogą sprzyjać: 

  • Mutacje genetyczne, najczęściej dziedziczne, które wpływają na układ odpornościowy i skórę. 
  • Układ odpornościowy jest zaburzony i reaguje nadmierną odpowiedzią immunologiczną. 
  • Czynniki psychologiczne (stres również mają wpływ na układ i nasilają reakcję alergiczną.

Przyczyny i czynniki wyzwalające typowe dla różnych rodzajów egzemy

Egzema atopowa¹

Czynniki wywołujące atopowe zapalenie skóry, która jest chorobą genetyczną i środowiskową, są zmienne u różnych osób. Do najczęściej występujących czynników należą alergeny środowiskowe (pyłki, pleśnie, roztocza), nadwrażliwość i alergie pokarmowe, czynniki drażniące (mydła, tytoń), czynniki atmosferyczne i infekcje.

Kontaktowe zapalenie skóry²

Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia wynika z bezpośredniego kontaktu z substancją drażniącą, która uszkadza skórę, np: 

  • Środki chemiczne: detergenty, rozpuszczalniki i kwasy. 
  • Mydła i środki czyszczące.
  •  Częsty i długotrwały kontakt z wodą, zwłaszcza gorącą. 

Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry jest spowodowane reakcją alergiczną związaną z kontaktem skóry z określoną substancją, taką jak: 

  • Nikiel (w biżuterii i guzikach dżinsów). 
  •  Substancje zapachowe i konserwanty (kosmetyki, balsamy). 
  • Guma (rękawice lateksowe).
  • Kleje i spoiwa (bandaże, produkty rękodzielnicze).
  • Leki stosowane miejscowo (substancje czynne i substancje pomocnicze).

Przewlekła egzema dłoni³

Ten rodzaj przewlekłej egzemy nasilają różne czynniki: chemiczne substancje drażniące, woda, zimno i zmiany pogodowe, powtarzające się pocieranie dłoni (np. u kucharzy, pielęgniarek) i urazy, niektóre leki lub infekcje skóry.

Dyshidroza⁴ ⁵

Jej głównymi czynnikami wyzwalającymi są przewlekły stres, nadmierne pocenie się, długotrwała ekspozycja na wilgoć, zmiany sezonowe, infekcje grzybicze i palenie tytoniu.

Egzema pieniążkowata⁶

Dokładne przyczyny egzemy pieniążkowatej nie są w pełni znane, ale zidentyfikowano szereg czynników wyzwalających: urazy skóry, infekcje, klimat, niektóre choroby (zaburzenia tarczycy) i leczenie.

Łojotokowe zapalenie skóry⁷

Chociaż dokładne przyczyny tej choroby przewlekłej nie zostały w pełni poznane, jest ona związana z nadmierną produkcją sebum w obszarach z dużą liczbą gruczołów łojowych. Ten nadmiar sebum sprzyja rozwojowi naturalnie żyjącego na skórze grzyba z rodzaju Malassezia, powodując stan zapalny skóry. 
Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi choroby są zaburzenia hormonalne, niektóre choroby (AIDS, choroba Parkinsona, depresja, zaburzenia odżywiania), leki, nieodpowiednia higiena osobista, alkohol i dieta.

Egzema żylakowa⁸

Egzema tego rodzaju jest najczęściej związana z przewlekłą niewydolnością żylną. Czynnikami ryzyka są wiek, brak ruchu, nadwaga, urazy nóg, zakrzepica żył głębokich w wywiadzie i infekcje skóry.

Postępowanie i profilaktyka w przypadku poszczególnych rodzajów egzemy

Egzema atopowa¹

Zapobieganie i leczenie atopowego zapalenia skóry:  

  • Regularne stosowanie emolientów w celu nawilżania skóry, wzmocnienia jej struktury, a tym samym zapobiegania zaostrzeniom. 
  • Ograniczenie czynników wyzwalających: w miarę możliwości unikanie alergenów, unikanie czynników drażniących i stresu. 
  • Miejscowe stosowanie kortykosteroidów w celu zmniejszenia objawów stanu zapalnego i swędzenia. 
  • W niektórych wypadkach specjalistyczne zabiegi.

Egzema kontaktowa²

Leczenie egzemy kontaktowej wymaga przede wszystkim identyfikacji wywołujących ją substancji i unikania ich. Jeśli nie jest to możliwe, niezbędne jest noszenie odzieży ochronnej. Emolienty są niezbędne do nawilżenia skóry i przywrócenia jej integralności. Lekarz może przepisać silne działające miejscowe kortykosteroidy w celu zmniejszenia objawów stanu zapalnego.

Przewlekła egzema dłoni³

Leczenie:

  • Unikanie czynników wyzwalających, gdy jest to możliwe:
  • Ochrona skóry poprzez noszenie rękawic i odpowiedniej odzieży.
  • Regularne nawilżanie skóry emolientami.
  • Leki stosowane miejscowo (kortykosteroidy).
  • W razie potrzeby leczenie ogólnoustrojowe.

Dyshidroza⁴ ⁵

Leczenie obejmuje codzienne stosowanie emolientów w celu nawilżenia skóry oraz miejscowych kortykosteroidów w celu zmniejszenia swędzenia. W ciężkich przypadkach dermatolog może zalecić leczenie ogólnoustrojowe (doustne kortykosteroidy, leki immunosupresyjne, fototerapię).

Egzema pieniążkowata⁶

Jej leczenie ma na celu przywrócenie bariery skórnej poprzez regularne stosowanie emolientów. Lekarz może przepisać miejscowe stosowanie kortykosteroidów w celu zmniejszenia stanu zapalnego i swędzenia.

Łojotokowe zapalenie skóry⁷

Postępowanie terapeutyczne opiera się na zmianie stylu życia (redukcja stresu, dbałość o jakość i długość snu, higiena osobista), nawilżaniu skóry emolientami. Lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwgrzybiczych (płyny i szampony) oraz okazjonalne miejscowym stosowanie kortykosteroidów.

Egzema żylakowa⁸

Leczenie polega na leczeniu niewydolności żylnej poprzez kompresję żył. Stosowanie emolientów pomaga nawilżyć skórę, a miejscowo stosowane kortykosteroidy zmniejszają stan zapalny.

Często zadawane pytania

Typowe objawy atopowego zapalenia skóry to sucha, łuszcząca się skóra, swędzenie (świąd) i czerwone, przypominające egzemę plamy na skórze. Są one często zlokalizowane w zgięciach łokci, kolan i szyi. Zmiany te mogą sączyć się, tworzyć strupy i stopniowo ulegać zgrubieniu. 

Różnica między mikrobiomem skóry zdrowej a mikrobiomem skóry atopowej polega na różnorodności i równowadze flory bakteryjnej. Zdrowy mikrobiom składa się z pożytecznych bakterii, zapewniając skuteczną barierę ochronną. Natomiast skóra atopowa często wykazuje mniejszą różnorodność flory bakteryjnej i brak równowagi, sprzyjające rozwojowi gatunków niekorzystych. Ten brak równowagi może wynikać z czynników immunologicznych, czyniąc skórę bardziej podatną na podrażnienia i infekcje. W skrócie, skład mikrobiomu wpływa na zdrowie skóry.

References   

1. Kolb L, Ferrer-Bruker SJ. Atopic Dermatitis. National Library of Medicine. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan. [Disponible sur :]  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448071/ 
2. Litchman G, Nair PA, Atwater AR, et al. Contact Dermatitis.  National Library of Medicine. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan. [Disponible sur :] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459230/ 
3. Dubin C, Del Duca E, Guttman-Yassky E. Drugs for the Treatment of Chronic Hand Eczema: Successes and Key Challenges. Ther Clin Risk Manag. Décembre 2020;16:1319-1332.  
4. Calle Sarmiento PM, Chango Azanza JJ. Dyshidrotic Eczema: A Common Cause of Palmar Dermatitis. Cureus. Octobre 2020;12(10):e10839.  
5. Wollina U. Pompholyx: a review of clinical features, differential diagnosis, and management. Am J Clin Dermatol. 2010;11(5):305-14.  
6. Robinson CA, Love LW, Farci F. Nummular Dermatitis. National Library of Medicine. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Oct. [Disponible sur :] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK565878/ 
7. Tucker D, Masood S. Seborrheic Dermatitis. National Library of Medicine. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan. [Disponible sur :] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551707/ 

powrót do góry